Geplaatst op maandag 28 juli 2003 @ 13:06 , 1619 keer bekeken
De hemel zoals door de inca's werd waargenomen is niet te vergelijken met hoe wij die heden ten dage zien.
Zij zaten op zeer grote hoogten, zonder lucht- en lichtvervuiling. Op deze hoogten was de hemel goed zichtbaar: de melkweg zal zeer helder geweest zijn en elke ster goed zichtbaar.
De inca's observeerden de bewegingen van zon en maan en melkweg, waarin ze naast de lichtobjecten ook de 'donkere wolken'(ruimte tussen de sterren) bekeken. De belangrijkste sterrengroep was de Pleiaden, die geassocieerd werden met de mais teelt.
De belangrijkste hemellichamen die de inca's nauwkeurig in de gaten hielden waren:
Intihuatana - 1
Aan de hand van bewegingen van de zon werden de twee belangrijkste rituele data van het jaar berekend:de zomer- en de winter- solstitia of zonnewende, respectievelijk Capac Raymi (het inca midzomerfeest in december op het zuidelijk halfrond ter ere van de zonnegod)en Inti Raymi. (het Inca midwinterfeest in juni).
Voor het observeren en vastleggen van de beweging en de cyclus van de zon gebruikte men speciale stenen platforms: Intihuatana.
Ze waren vooral geinteresseerd in de zons opkomst en ondergang, maar ook in de zenit (zon op zijn hoogste punt tav de evenaar, zo dat er geen schaduwen zijn) en antizenit (de zon op zijn laagst tav evenaar) passages van de zon.
Intihuatana - 2
de inca's observeerde de maan om oa hun maan kalender te kunnen berekenen. Deze kalender werd voornamelijk door het volk gebruikt. Het toenemen en afnemen van de maan werd gebruikt om maandelijkse cyclussen te berekenen, waar de tijd periodes voor de inca feesten op gebaseerd werden.
Zilver werd gezien als de tranen van de maan.
Intihuatana - 3
Inca's noemden de melkweg MAYU, ' hemelse rivier', en zijn seizoensgebonden posities aan de nachthemel vormen het uitgangspunt voor oa diverse kalender berekeningen.
Uitgaand van de melkweg werden er veranderingen op aarde in kaart gebracht, en aan de hand daarvan werden de dagen, seizoenen en jaren ingedeeld en werd er een rituele kalender vastgesteld.
Bij de observatie van de melkweg heeft men te maken met een rotatie, waarin het rotatie vlak een hoek met het rotatievlak van de aarde maakt van tussen de 26 graden en 30 graden.
Worden de bewegingen van de melkweg vanaf het zuidelijk halfrond gevolgd , dan verdeelt de 'hoofdbedding' van de 'rivier' de hemel in drieën (boven de Mayu,onder de Mayu en de Mayu zelf)
In de eerste helft van het jaar 'kantelt' de Melkweg van rechts naar links, in de tweede helft van lijnks naar rechts. In de loop van 24uur gaat Mayu door zenit, waarbij hij twee elkaar doorsnijdende assen vormt, die gericht zijn van het noordoosten naar het zuidwesten en van het zuidoosten naar het noordwesten.
Deze verdeling van de hemel bood coördinaten aan de hand waarvan alle andere hemellichamen in kaart konden worden gebracht . In de melkweg waren naast de sterren en planeten ,ook de 'donkere wolkbeelden' van even groot belang voor de inca's. Dit waren lege ruimten die werden gezien als donkere wolken tussen de sterren.
Het beste zijn deze 'wolken' in de Andes te zien op 21 maart, het begin van de herfst op het zuidelijk halfrond. Dan ligt de band van de melkweg hoog aan de hemel en strekt zich uit van het noordoosten tot aan het zuidwesten. Kort erna begint het regen seizoen.
- Als de donkere wolken heel scherp te zien zijn is dit slecht nieuws, want dan zal er weinig regen vallen.
- Zijn de wolken wat vager dan komt er veel regen en zal er een goede oogst kunnen volgen.
Het interpreteren van deze 'donkere wolken' is kenmerkend voor de inca astronomie.
De inca's noemden deze 'sterrenbeelden' naar dieren en beschouwden ze als een soort oerbeelden van de diersoorten op aarde:
De belangrijkste van deze 'donkere wolken' waren:
- Yacana ('volwassen lama' mogelijk Lyra?)
- kleine lama,
- vos (mogelijk vulpecula?),
- yutu-yutu (de tinamou een soort patrijs),
- pad
- slang
Tot de belangrijkste lichtgevende hemellichamen in mayu behoorden:
- Collca ('graanschuur' bij ons ook wel bekend als de Plejaden),
- Orqo-cilay ('veel kleurige lama',een andere sterren groep.) Men geloofde dat deze sterren de koninklijke lamakudde beschermden.
- Chaska-qoylor ('hartige ster'ook wel bekend als Venus de morgenster)
Van deze speelde met name de pleiaden een zeer grote rol.
Plejaden
De Pleiaden werden Collica ('Graanschuur') genoemd door de inca's
Zij vormen onderdeel van Stier. Het is een heldere groep sterren die dicht bij elkaar staan. Ze staan op een afstand van 380 lichtjaren.Het is een sterrenhoop die uit honderden sterren bestaat,verspreid over een gebied aan de hemel ter grootte van drie keer de volle maan. Ze zijn blauw en omgeven door reusachtige gaswolken van waterstof,waaruit ze nog maar pas zijn ontstaan [enkele miljoen jaren geleden]. Het zijn zeer jonge sterren en erg heet.
In de Griekse mythologie stelden de pleiaden zeven zussen voor Alcyone, Maia, Electra, Merope, Taygete, Celaeno, and Sterope, de dochters van Atlas en Pleione, Zij werden in sterren veranderd.
De inca's noemden de plejaden graanschuur vermoedelijk omdat zij een rol speelden bij het bepalen van de datum om de aardappelen te planten, aan het einde van de maand juni.
De zichtbaarheid van de pleiaden hangt namelijk samen met de aanwezigheid van een dunne bewolking op een hoogte van tien tot zestien kilometer.Deze bewolking hangt weer af van de warmte van het El-Niño-jaar. In een warm jaar is er meer hoge bewolking, zijn de pleiaden minder helder en begint het regenseizoen op de hoogtvlakten van de Andes één tot anderhalve maand later. Dat is ongunstig voor jonge aardappelen, die veel vocht nodig hebben.De huidige bevolking van Peru en Bolivia houden nog steeds de pleiaden in de gaten in verband met de aardappelteelt.
De inca's berekenden aan de hand van de bewegingen van deze hemellichamen allerlei biologische cyclussen en baseerden daarop de zorg voor hun gewassen en lamakuddes.
De praktische observaties en toepassingen waren verweven met de astronomie. Zo vielen de solstitia (ook wel zonnewende genoemd) van Mayu samen met de natte en droge seizoenen in de Andes.
De hemelse rivier kon zo de waterloop op aarde voorspellen.
De 'donkere wolk' Lama (Yacana) werd geassocieerd met de god Apu Illapu, de regen gever, een agrarische god. Het was zijn schaduw. Men geloofde dat hij het op aarde liet regenen van uit de hemelse rivier Mayu.
En als Lama rond middernacht verdwijnt dacht men dat hij dan op aarde ging drinken en zo overstromingen tegen te gaan. In oktober, in het droge seizoen, gaf men daarom zwarte lama's weinig te eten, zodat ze gingen huilen en de goden meer water voor de gewassen gaven
De beweging van de Mayu werden verder weerspiegeld in de verdeling van het inca-rijk in 4 delen, tahuantinsuyu, en de orientatie van de vier hoofdwegen die vanuit Cuzco [de hoofdstad] naar deze delen liepen: zij stemden overeen met de assen van de melkweg.