Voor het eerst kunnen onderzoekers iets zeggen over hoe droog het rond de val van het machtige Maya-rijk werkelijk was.

Onderzoekers van de Universiteit van Cambridge zijn weer een stapje dichterbij het ontrafelen van het eeuwenoude mysterie over de ondergang van de Maya’s. Zo hebben ze nieuw bewijs kunnen leveren dat het klimaat een behoorlijk grote rol speelde.
 
Ineenstorting
Er zijn meerdere theorieën over de ineenstorting van de Maya beschaving. Zo doen verhalen over invasie, oorlog, en instortende handelsroutes de ronde. In de jaren negentig konden onderzoekers echter klimaatgegevens uit deze tijd samenvoegen. En verrassend genoeg ontdekten ze dat het einde van het Maya-rijk samenviel met een langdurige periode van extreme droogte. Daarnaast bleek er ook een verband te liggen tussen droogte van het Chichancanab-meer en de ondergang van de Maya’s.
 
Chronologie
De Maya-beschaving is opgedeeld in vier hoofdperioden: de preklassieke periode (2000 v. C. – 250 n. C.) kenmerkt het begin, waarin de cultuur langzaam tot ontwikkeling kwam. Daarna volgde Klassieke periode (250 – 800 n. C.). Dit was het hoogtepunt van de Maya’s, waarin de bouw van monumentale architectuur, intellectuele en artistieke ontwikkeling en groei van steden de boventoon voerden. Daaropvolgend was de terminal klassieke periode (800 – 1000 n. C), waarin er al wat problemen boven kwamen drijven. Als laatste herkennen we de postklassieke periode (1000 – 1539 n. C.), het einde van het Maya-tijdperk.
 
Gips
Het nieuwe onderzoeksteam heeft nu een methode toegepast om de omvang van deze droogte te schatten. Zo maten ze drie zuurstof-, en twee waterstofisotopen in het water van het Chichancanab-meer. Dit deden ze door water dat gevangen zat in gips te analyseren, een mineraal dat zich vormt in tijden van droogte. Wanneer gips zich vormt, worden watermoleculen direct in een kristallijn opgenomen. Hierdoor is hierin nog steeds terug te vinden welke isotopen aanwezig waren op het moment van de vorming. “Deze methode is erg nauwkeurig en lijkt bijna op het meten van het water zelf,” legt onderzoeker Nick Evans uit.
 
Verdampen
In periodes van droogte verdampt er meer water uit meren zoals Chichancanab. Omdat de lichtere isotopen van water sneller verdampen, wordt het water zwaarder. Een groot deel van de zwaardere isotopen – zoals zuurstof en waterstof – zou daarom op droogte kunnen wijzen. Met al deze informatie bouwden de onderzoekers een compleet model van de hydrologische omstandigheden – waaronder de neerslag en relatieve vochtigheid – ten tijde van de ineenstorting van het Maya-rijk.
 
Neerslag
Op basis van deze metingen ontdekten de onderzoekers dat de jaarlijkse neerslag tijdens het instorten van het Maya-rijk tussen de 41 procent en 54 procent daalde. Op sommige piekmomenten was er zelfs een daling van de regenval van 70 procent. Ook de algehele vochtigheid daalde met 2 tot 7 procent vergeleken met vandaag de dag.

“De rol van de klimaatverandering bij de ineenstorting van de Maya-beschaving is enigszins controversieel, deels omdat eerdere studies geen goede reconstructies konden voortbrengen,” vertelt onderzoeker Nick Evans. “Onze studie is daarom een grote vooruitgang omdat het statisch robuuste schattingen van de neerslag en vochtigheid tijdens de Maya-ondergang laat zien.” Dankzij deze nieuwe bevindingen is er beter zicht op hoe de droogte invloed had op de landbouw en ook de opbrengst van bijvoorbeeld maïs, dat we met overtuiging een van de belangrijkste gewassen uit de Maya-cultuur kunnen noemen.

Bron: Vivian Lammerse; scientias.nl, 3 augustus 2018