Het vergeten rijk van de Inca's

De Akapanatempel, een van de grootste pre-Incapiramides in de buurt van de Boliviaanse hoofdstad La Paz, werd door lokale archeologen gerenoveerd zonder de oorspronkelijke aanblik ervan te respecteren. Tot overmaat van ramp zette Unesco de renovatiewerken stop omdat de tempel dreigde in te storten.
De lokale overheid wilde liever toeristen lokken dan een tempel historisch correct te renoveren . "Het was hen een doorn in het oog dat het uitzicht van de beroemde tempel in reisgidsen als "teleurstellend" werd beschreven", zegt archeoloog José Luis Paz Soria.

Door honderden jaren erosie leek de Akapanatempel tot vorig jaar meer op een natuurlijke heuvel dan op een piramide. Vorig jaar kende erfgoedbewaker Unesco de site een budget toe, om broodnodige renovaties te laten uitvoeren. De Nationale Archeologische Unie (UNAR), kreeg die taak toegewezen. De archeologen opteerden voor adobe, een mengsel van klei en stro, om de tempeltrappen te renoveren. "Maar dat is niet het oorspronkelijke bouwmateriaal", zegt José Luis Paz Soria, archeoloog en hoogleraar aan de Universiteit van La Paz. "De UNAR heeft er een potje van gemaakt. Het is met het blote oog te zien dat de tempel uit steen is opgetrokken."

Paz Soria, die in juni van dit jaar werd aangesteld door de regering om de schade op te meten, vreest ook dat de tempel op instorten staat door de keuze voor adobe. "Onder de piramide loopt een ingenieus buizenstelsel dat dreigt verloren te gaan door het gewicht van de adobe."
De lokale overheid zou de archeologen carte blanche gegeven hebben om de Akapanatempel op te smukken, zolang de tempel maar meer toeristen zou lokken. Jaarlijks bezoeken duizenden toeristen de site, maar het zou het lokale bestuur een doorn in het oog geweest zijn dat reisgidsen het uitzicht van de tempel als "teleurstellend" bestempelden.

Volgens Paz Soria zou de site haar titel van Unesco-werelderfgoed wel eens kunnen verliezen, maar dat wordt weerlegd door Unesco-woordvoerder Roni Amelant. "Een site wordt pas van de werelderfgoedlijst geschrapt als Unesco denkt dat het belang ervan verdwenen is", zegt hij. Tot nog toe is dat nog maar twee keer gebeurd, en het lijkt niet waarschijnlijk dat Unesco de Tiwanakusite met de Akapanatempel al heeft opgegeven.
Al erkent Amelant dat er problemen zijn. In 2007 oordeelde een Japanse missie van Unesco dat de renovatie "extreem dringend" geworden was. "De vertragingen en problemen zijn grotendeels te verhalen op landdiscussies", aldus Amelant. "De Boliviaanse regering is eigenaar van 71 hectare grond, maar de volledige archeologische site behelst 600 hectare. De rest blijft aan erosie en diefstal onderhevig." Volgens de Japanse missie getuigden de bevolking en het lokaal bestuur wel van goede wil, maar bleven concrete plannen erg vaag. In maart 2008 kende Unesco een budget van 600.000 euro toe voor een driejarig project ter preservatie en conservatie van Tiwanaku en de piramide.

"Het project is enkele maanden geleden stilgelegd", zei Boliviaans minister van Cultuur, Pablo Groux, tegen persbureau Reuters. "Omdat het werelderfgoedcomité aangaf niet tevreden te zijn met de reeds gerealiseerde werken." Bolivia wacht nu af tot het comité een controlemissie uitstuurt.
De Tiwanakusite werd in 2000 ingeschreven op de Unesco-werelderfgoedlijst omdat het een van de laatste getuigen is van de macht van de indianen in het Andesgebergte, voor de invasie van de Spanje. De piramide is een van de grootste pre-Incaconstructies in Latijns-Amerika, gelegen op 4.800 meter. Uit recent onderzoek blijkt dat de tempel nooit volledig werd afgewerkt. Rond het jaar 900 werden het nabijgelegen dorp Tiwanaku en de tempel achtergelaten, na drie eeuwen het florerende machtsbastion van de Zuidelijke Andes te zijn geweest. Het is altijd een mysterie gebleven waarom de stad plots achtergelaten werd. Het zou te maken kunnen hebben met het zakkende waterpeil van het Titicacameer, of met een wissel aan de macht. Het dorp en de tempel werden in de eeuwen daarna gesloopt, en gebruikt voor het optrekken van koloniale kerken of zelfs in 1900 nog voor de aanbouw van een spoorweg.

 José Luis Paz Soria (universiteit La Paz):
De archeologen hebben er een potje van gemaakt. Het is met het blote oog te zien dat de tempel niet uit het oorspronkelijke materiaal is opgetrokken

Bron: BARBARA SEYNAEVE; De Morgen (www.demorgen.be) Publicatiedatum : 2009-10-22